Sugestie do Opinii - Polityka dla sektora półprzewodników 2025+

Dokument "Polska w grze o przyszłość - Polityka dla sektora półprzewodników 2025+" stanowi ważny krok w kierunku rozwoju polskiej branży półprzewodnikowej. Poniższe sugestie, opracowane przez dr. Adama Piotrowskiego, Prezesa Zarządu VIGO Photonics, mają na celu wzmocnienie i doprecyzowanie niektórych aspektów dokumentu, aby jeszcze skuteczniej wspierać rozwój tego strategicznego sektora.

Zabezpieczenie Łańcuchów Dostaw

Dokument słusznie identyfikuje potrzebę zabezpieczenia łańcuchów dostaw komponentów półprzewodnikowych. Konkurencyjne ekosystemy są oparte nie tylko na wspieraniu rozwoju lub wytwarzaniu rozwiązań technologicznych, ale również zabezpieczeniu lokalnego popytu. W Polsce obecnie mamy bardzo rozproszone łańcuchy dostaw ściślej powiązane z globalnymi partnerami (właścicielami, współwłaścicielami spółek JV). Ten łańcuch musi zostać mocniej zintegrowany wewnątrz Polski. Taką też rolę zaproponowano w Pillar 3 w European Chips Act (Monitoring and Crisis response). Warto wdrożyć w pełni założenia Chips Act na poziomie krajowym. Aby to osiągnąć, proponujemy następujące działania:

• Stworzenie Mapy Łańcucha Dostaw: Dokładna analiza i wizualizacja obecnego łańcucha dostaw w Polsce, z uwzględnieniem kluczowych firm, technologii i zależności od dostawców zagranicznych.
• Identyfikacja Krytycznych Zasobów: Określenie kluczowych komponentów i materiałów, których brak może zakłócić produkcję, oraz opracowanie strategii ich zabezpieczenia (np. dywersyfikacja dostawców, magazynowanie, rozwój krajowej produkcji).
• Wspieranie Inwestycji w Krajową Produkcję: Udzielanie wsparcia finansowego i organizacyjnego firmom inwestującym w produkcję kluczowych komponentów w Polsce. Sugerujemy budowanie sektorowych programów wymuszających maksymalny udział wewnętrznych dostaw. Jest to reakcja na nierynkowe praktyki pozaeuropejskiej konkurencji. Systemowa pomoc na poziomie strategicznego zabezpieczenia łańcuchów dostaw, systemowe monitorowanie dostaw, preferowanie w projektach krytycznych (obronne, cybersecurity, synchronizacja czasu i częstotliwości, projekty technologiczne transportowe, technologie jądrowe czy medyczne). Wzorem praktyk stosowanych w USA (np. zamawianie przez NASA misji kosmicznych w firmach prywatnych, co sprzyja zwiększaniu efektywności oraz sprzyja innowacjom, a jednocześnie buduje pozycję firm amerykańskich w przemyśle kosmicznym) rząd lub spółki skarbu państwa mogłyby zamawiać opracowanie krytycznych technologii lub urządzeń, niezbędnych np. w przemyśle zbrojeniowym.
• Budowanie Partnerstw Strategicznych: Nawiązanie współpracy z europejskimi i globalnymi partnerami w celu zapewnienia stabilności dostaw. Nie ma możliwości, aby wszystkie elementy ekosystemu były zaprojektowane, wytworzone i zmontowane w jednym kraju. 
• Utworzenie Systemu Monitorowania i Reagowania na Sytuacje Krytyczne: Opracowanie systemu monitorowania łańcucha dostaw, który pozwoli na wczesne wykrywanie potencjalnych zakłóceń i reagowanie na nie. Tu konieczne jest wsparcie zespołów głęboko zaangażowanych w branżę półprzewodnikową np. w ramach SBŁ Instytutu Mikroelektroniki i Fotoniki, SBŁ PORT, Politechniki Warszawskiej, Politechniki Wrocławskiej.

Budowanie Polskiego Ekosystemu Półprzewodnikowego

Dokument podkreśla znaczenie budowy silnego ekosystemu lokalnych firm. Proponujemy, aby założyć że do 2028 roku ekosystem organizacji mikroelektronicznych, fonicznych i kwantowych będzie liczył co najmniej 500 członków obok istniejących podmiotów akademickich, instytutów badawczych i kilku dużych zagranicznych podmiotów inwestujących w Polsce. 

Europractice to inicjatywa, która od ponad 30 lat wspiera rozwój mikroelektroniki i projektowanie układów scalonych w Europie, zapewniając dostęp do technologii, narzędzi i szkoleń dla uczelni, instytutów badawczych i firm. W Polsce istnieje potrzeba stworzenia podobnego rozwiązania, które będzie dostosowane do specyfiki polskiego ekosystemu i potrzeb branży półprzewodnikowej.

Proponujemy utworzenie Polskiej Platformy Mikroelektronicznej i Fotonicznej (PPMF), która będzie pełniła funkcję centralnego hubu dla rozwoju i innowacji w dziedzinie mikroelektroniki i technologii półprzewodnikowych. PPMF będzie oferować:

• Dostęp do Technologii: PPMF zapewni dostęp do szerokiej gamy technologii półprzewodnikowych, w tym projektowania układów scalonych, produkcji prototypów, testowania i certyfikacji.
• Narzędzia i Oprogramowanie: Platforma udostępni zaawansowane narzędzia i oprogramowanie do projektowania i symulacji układów scalonych, w tym oprogramowanie EDA, biblioteki IP i platformy chmurowe.
• Szkolenia i Wsparcie: PPMF będzie organizować szkolenia, warsztaty i webinaria dla studentów, naukowców i inżynierów, aby podnosić ich kompetencje w zakresie projektowania i wytwarzania układów scalonych.
• Wsparcie dla Startupów: Stworzenie programów inkubacyjnych i akceleracyjnych dla startupów z branży półprzewodnikowej, zapewniających dostęp do finansowania, mentoringu i infrastruktury.
• Wsparcie dla Badań Podstawowych: Zapewnienie finansowania dla badań podstawowych w dziedzinie technologii półprzewodnikowych, aby budować fundamenty dla przyszłych innowacji.
• Promowanie Kooperacji i silnej Marki technologicznej Polski: Platforma będzie promować współpracę między uczelniami, instytutami badawczymi, firmami i startupami, organizując konferencje, hackathony i inne wydarzenia branżowe. Proponujemy również inicjatywy wspierające klastry, związki pracodawców i platformy technologiczne. Promowanie Polski jako atrakcyjnego miejsca dla inwestycji w branży półprzewodnikowej, z wykorzystaniem kampanii informacyjnych i wydarzeń branżowych.
• Ułatwienie Dostępu do Technologii: Zapewnienie dostępu do nowoczesnych laboratoriów i sprzętu badawczego dla małych i średnich firm. Duża infrastruktura półprzewodnikowa będąca w rękach organizacji badawczych powinna mieć otwartą ofertę współpracy, współdzielenia urządzeń technologicznych i przestrzeni cleanroomów na potrzeby innych podmiotów w ramach procesów badawczych i wytwórczych w małej skali (Polska Platforma Mikroelektroniczna i Fotoniczna). Subsydiowane powinny być wszystkie działania umożliwiające korzystanie z procesów technologicznych firmy wytwórczych (na przykładzie Europractice)
• Rozwój Kompetencji: Wspieranie programów edukacyjnych i szkoleń dla pracowników branży półprzewodnikowej, aby zapewnić dostęp do wykwalifikowanej kadry.
• Wspieranie centrów transferu technologii: Bardzo sprzyjającym tu procesem jest działalność Centrów Innowacji i Transferu technologii poszczególnych uczelni badawczych (np. kilkadziesiąt spółek spin-off z Politechniki Warszawskiej, wiele podmiotów tworzonych na innych uczelniach – UW, AGH, PWr czy przy parkach technologicznych.
• Stworzenie Funduszu Inwestycyjnego: Utworzenie specjalnego funduszu inwestycyjnego dedykowanego branży półprzewodnikowej, który zapewni kapitał na rozwój innowacyjnych firm.
• System innowacji oparty o zaufanie: Stworzenie zespołów koordynujących branżowo technologie półprzewodnikowe umożliwi dużo efektywniejszy system weryfikacji programów i projektów wymagających wsparcia i finansowania a jednocześnie zwiększy możliwości przyspieszonego reagowania na zmiany w otoczeniu technologicznym, likwidacje barier biurokratycznych czy przyspieszenie procesów decyzyjnych. Taki zespół mógłby być koordynatorem programu sektorowego dla półprzewodników.

Parki Technologiczne

Dokument słusznie wskazuje na potrzebę stworzenia dedykowanych parków technologicznych. Obecnie geograficznie podmioty działające w branży półprzewodników, zaawansowanych technik montażowych, projektowania chipów czy fotoniki są bardzo rozproszone po wielu lokacjach dookoła Warszawy, Wrocławia, Krakowa czy Gdańska. Dedykowane parki technologiczne mogłyby stanowić istotny element przyciągający kolejne inwestycje i zwiększające możliwości synergii i kooperacji wewnątrz polskiego ekosystemu półprzewodnikowego. Takie aktywności były już widoczne w planach Sieci Badawczej Łukasiewicz (Campus Łukasiewicza w Macierzyszu) planowane do sfinansowania w ramach Krajowego Planu Odbudowy. Aby zwiększyć ich efektywność, proponujemy:

• Specjalizację Parków: Stworzenie trzech parków w trzech regionach zaangażowanych i wymienionych w propozycji strategii (Mazowszu, Dolnym Śląsku i Pomorzu) Każdy park powinien specjalizować się w określonym obszarze technologii półprzewodnikowych (np. projektowanie układów scalonych, produkcja materiałów, technologie sensorowe), aby przyciągnąć firmy z konkretnych segmentów rynku.
• Współpracę z Uczelniami: Parki powinny ściśle współpracować z pobliskimi uczelniami, aby zapewnić dostęp do najnowszych technologii i wykwalifikowanej kadry.
• Międzynarodową Promocję: Aktywna promocja parków na arenie międzynarodowej, aby przyciągnąć inwestycje zagraniczne i ułatwić polskim firmom wejście na globalne rynki.
• Utworzenie Centrów Kompetencji: W ramach parków powinny powstać centra kompetencji, które będą oferować specjalistyczne usługi badawczo-rozwojowe dla firm z branży.

Polska pozycja w globalnym łańcuchu dostaw

Polska strategia półprzewodnikowa powinna skupiać się na rozwoju technologii, materiałów i aplikacji, w których Polska posiada potencjał do osiągnięcia przewagi konkurencyjnej. Powinna również uwzględniać globalne trendy i wyzwania, takie jak rozwój sztucznej inteligencji, Internetu Rzeczy i technologii kwantowych. Nie jesteśmy w stanie zrobić wszystkiego, strategia powinna koncentrować wysiłki krajowe na wybranych technologiach, materiałach i aplikacjach. Proponujemy następujące technologie jako specjalność w Polsce:

• Projektowanie układów scalonych (elektronicznych i fotonicznych): Rozwój zaawansowanych układów scalonych, w tym układów analogowych, cyfrowych, mieszanych i specjalizowanych, z naciskiem na technologie niskiej mocy i wysokiej wydajności; projektowanie i rozwój specjalizowanych fotonicznych układów scalonych.
• Produkcja półprzewodników: Usprawnienie procesów produkcji w obszarze półprzewodników złożonych, w tym epitaksji, litografii, trawienia, osadzania i montażu, z naciskiem na technologie miniaturyzacji i integracji. Proponujemy skupienie się na rozwoju następujących materiałów: arsenek galu (GaAs), fosforek indu (InP), german na krzemie (Ge-on-Si) i krzemo-german (SiGe), związki antymonu (np. InAsSb, InSb czy supersieci II rodzaju) azotek galu (GaN) i węglik krzemu (SiC), z naciskiem na zastosowania w elektronice wysokiej częstotliwości, optoelektronice i energetyce.
• Testowanie i certyfikacja: Rozwój zaawansowanych metod testowania i certyfikacji układów scalonych, aby zapewnić ich niezawodność i bezpieczeństwo.
• Technologie sensorowe: Rozwój zaawansowanych sensorów, w tym sensorów chemicznych, biologicznych, optycznych i akustycznych, z naciskiem na miniaturyzację, integrację i niskie zużycie energii.
• Technologie fotoniczne: Rozwój technologii fotonicznych układów scalonych oraz technologii wspierających, w tym laserów, detektorów, modulatorów oraz pasywnych układów falowodowych, z naciskiem na integrację z układami elektronicznymi i zastosowania w telekomunikacji, medycynie i przemyśle.
• Technologie kwantowe: Wsparcie badań nad technologiami kwantowymi, w tym komputerami kwantowymi i sensorami kwantowymi, aby zapewnić Polsce pozycję lidera w tej dziedzinie.

Podsumowanie:

Dokument "Polska w grze o przyszłość - Polityka dla sektora półprzewodników 2025+" stanowi solidną podstawę dla rozwoju polskiej branży półprzewodnikowej. Wdrożenie powyższych sugestii pozwoli na jeszcze skuteczniejsze wykorzystanie potencjału tego sektora i umocnienie pozycji Polski na globalnym rynku technologicznym.